W latach 2018 – 2020 w ramach Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Stawu Barkowego (ESSKA-ESA), uczestniczyłem w pracach mających na celu stworzenie aktualnych wytycznych leczenia operacyjnego i nieoperacyjnego uszkodzeń urazowych stawu barkowo – obojczykowego.
Staw barkowo – obojczykowo stanowi połączenie między łopatką i obojczykiem, będąc jednym z trzech stawów tworzących jednostkę anatomiczno – fizjologiczną stawu ramiennego. W stawie, pomiędzy zakończeniami obojczyka i wyrostka barkowego, pokrytymi tkanką chrzęstną, znajduje się krążek stawowy; jest on otoczony torebką stawową, która spełnia rolę spajającą i stabilizującą staw. W tym stawie, przenoszącym siły pomiędzy częściami obręczy kończyny górnej, odbywa się ruch góra-dół, tył-przód oraz rotacyjny. W sąsiedztwie stawu znajdują się więzadła obojczykowo – barkowe, obojczykowo – krucze (dwa odmienne) i barkowo – krucze.
Do uszkodzeń tego stawu dochodzi najczęściej przy upadku na wyprostowaną rękę, np. w trakcie wypadku rowerowego, lub przy próbie podniesienia znacznego ciężaru. Objawem jest ból, mierne ograniczenie ruchu i siły kończyny, oraz widoczna deformacja (uniesienie końca barkowego obojczyka).
Leczenie jest ustalane na podstawie klasycznego badania radiologicznego oraz wyników badania fizykalnego. Badania dodatkowe, takie jak rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa czy ultrasonografia, nie mają przewagi w ustalaniu dalszego postępowania.
Wyróżnia się 6 radiologicznych stopni uszkodzenia stawu barkowo – obojczykowego. W ostatnich latach, III stopień uszkodzenia został podzielony na dwa podtypy, co ma istotne znaczenie ze względu na dobór postępowania. Stopień I, II, IIIA jest leczony zachowawczo, Stopień IIIB, IV, V i VI należy leczyć operacyjnie. Opisano ponad 100 technik leczenia operacyjnego, z czego w ostatnich latach najlepsze wyniki daje stabilizacja (naprawa) stawu za pomocą specjalnej pętli chirurgicznej mocowanej na tytanowym guziku i naprawy torebki stawowej. Leczenie operacyjne najlepiej przeprowadzić w ciągu 3 tygodni od urazu. W przypadku uszkodzenia urazowego, które jest leczone operacyjnie w późniejszym okresie, stosowane są inne sposoby, np. wykorzystujące ścięgna własne pacjenta (rekonstrukcja).
Okres rekonwalescencji trwa od 4 do 6 miesięcy, zarówno po leczeniu zachowawczym, jak i operacyjnym. Zbyt wczesne podjęcie pracy fizycznej stanowi ryzyko ponownego uszkodzenia naprawianego stawu. Częstym zjawiskiem obserwowanym w pooperacyjnych badaniach kontrolnych są zwapnienia wokół stawu, zazwyczaj bez istotnego znaczenia klinicznego.