Osteotomia podkolanowa stawu kolanowego (ang. HTO, high tibial osteotomy) to operacja ortopedyczna polegająca na korekcji nieprawidłowej osi kości podudziowej, która ulega odchyleniu od pionu, najczęściej na skutek postępujących zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego i powodujących zwężenie przedziału stawu kolanowego, w którym z kolei dochodzi do degeneracji chrząstki stawowej. Operacja jest wykonywana u osób młodszych, aktywnych, u których celem jest odtworzenie prawidłowo ustawionego stawu kolanowego co stwarza możliwość jego regeneracji i odsunięcia w czasie endoprotezoplastyki stawu kolanowego – średnio o 10 lat. Jest wykonywana w przebiegu zmian zwyrodnieniowych jednego przedziału (staw kolanowy ma cztery przedziały), a ból wynikający z uszkodzenia nie reaguje na inne metody leczenia nieoperacyjnego i chirurgicznego.
Przed operacją
Przed operacją należy przygotować samego siebie oraz najbliższych do pobytu w szpitalu i okresu rekonwalescencji poszpitalnej. Pobyt zazwyczaj trwa do kilku dni, zależnie od stanu ogólnego chorego, jego samopoczucia, postępów rehabilitacyjnych i możliwych problemów wymagających dodatkowego leczenia. Okres rekonwalescencji trwa około 12 miesięcy.
Operacja
Operacja jest wykonywana w znieczuleniu regionalnym (znieczulenie dolnej połowy ciała) lub ogólnym. Dzięki znieczuleniu pacjent nie odczuwa bólu w czasie i po operacji. Szczegóły dotyczące znieczulenia należy omówić z anestezjologiem. Po sterylnym przygotowaniu, chirurg nacina skórę poniżej kolana i pod kontrolą fluoroskopii przecina w odpowiedni sposób kość piszczelową. Następnie dokonuje rozwarcia naciętej kości na pożądaną szerokość. W ten sposób powstaje szczelina osteotomii, którą jest stabilizowana za pomocą specjalnej płytki i wkrętów.
Po operacji rozpoczyna się proces samoistnego gojenia kości, który zazwyczaj trwa około 3 miesięcy. Po wygojeniu kości, nadal postępuje proces regeneracji chrząstki stawowej w odtworzonym stawie kolanowym, który trwa około 1 roku.
Po operacji
Po operacji wdrażany jest specjalny program postępowania lekarsko – pielęgniarsko – rehabilitacyjnego, którego celem jest stopniowe odzyskiwanie sprawności ogólnej przez pacjenta. Zależnie od zastosowanej płytki możliwe jest obciążanie operowanej kończyny bezpośrednio po operacji, ćwiczenia, nauka chodu o kulach łokciowych. Oprócz tego, stosowane są leki przeciwbólowe, przeciwbakteryjne i przeciwzakrzepowe, wdrażana jest dodatkowa fizykoterapia, pionizacja
Zabieg operacyjny wykonywany jest z zachowaniem najwyższych, rygorystycznie przestrzeganych standardów bezpieczeństwa, niemniej jednak nie jest możliwe zapewnienie bezpieczeństwa na poziomie 100%. Wszystkie badania oraz własne doświadczenie wskazuje, że chociaż osteotomia podkolanowa jest skuteczną i bezpieczną procedurą, a liczba zadowolonych pacjentów jest duża, to po operacji może dojść do wystąpienia
powikłań.
Pewne problemy występujące po operacji, choć czasem postrzegane jako powikłanie, nie są nimi z medycznego puntu widzenia. Należą tu m.in: nudności i wymioty, bóle głowy, złe samopoczucie, zaburzenia świadomości, krwiaki podskórne, gorączka utrzymująca się do kilku dni po operacji, umiarkowany obrzęk kolana i podudzia, opóźnienie w gojeniu rany, przejściowe zaburzenia czucia kończyny, utrzymujące się umiarkowane bóle w stawie, niepełne odzyskanie sprawności ruchowej czy zakresu ruchu.
Powikłania – to zdarzenia potencjalnie wpływające na ogólny stan zdrowia w sposób chwilowy lub trwały i które mogą wymagać dodatkowej interwencji medycznej. Należą do nich m.in: niepożądana reakcja na leki, zaburzenia rytmu serca, spadki ciśnienia, wstrząs, zawał serca, udar, choroba zakrzepowo-zatorowa, infekcja powierzchowna i głęboka, zaburzenia oddechowe, jelitowo – żołądkowe, uszkodzenie naczyń i nerwów, złamanie śród- i pooperacyjne, przykurcz stawu, niewygojenie kości i inne. Zgon jest zjawiskiem niezmiernie rzadkim. Ogółem około 1% operowanych doświadcza powikłania wymagającego dodatkowego postępowania, ale nawet w przypadku wystąpienia, większość udaje się pomyślnie wyleczyć. Choroby występujące uprzednio u pacjenta mogą podwyższać ryzyko wystąpienia dodatkowych zaburzeń.
Po wypisie
Po wypisie ze szpitala następuje okres rekonwalescencji, który dzieli się na trzy etapy: wczesny – do 6 tygodnia, średni – do 3 miesięcy i późny – do 1 roku po zabiegu. W tym okresie mogą występować dolegliwości w okolicy operowanego kolana – bóle, obrzęki, zaczerwienienie czy ucieplenie, budzące niepokój chorego, ale najczęściej niewymagające postępowania chirurgicznego. Pacjent jest zobowiązany do przestrzegania zaleceń lekarskich, pielęgnacyjnych i rehabilitacyjnych, powinien przyjmować zalecane leki i stopniowo wdrażać się do wykonywania czynności życia codziennego. Wskazane są okresowe kontrole medyczne, ćwiczenia i rehabilitacja, korzystne jest leczenie sanatoryjne.
Po osteotomii kości piszczelowej należy: dbać o masę ciała (nadwaga znacznie zwiększa ryzyko obluzowania protezy!), unikać noszenia dużych ciężarów i sytuacji zagrażających uderzeniami czy upadkami. Czynności życia codziennego są dozwolone i możliwe jest prowadzenie aktywności fizycznej. Można dowolnie stosować leki doustne i dostawowe, wspomagające gojenie chrząstki stawowej.